XIX wieczna kareta typu plauka wzbogaciła zasoby Muzeum Historycznego w Ełku.
Karetę w 2019 roku ełckie muzeum kupiło od jej właściciela z Grajewa. Prawdopodobnie trafiła na nasze tereny ze Śląska Cieszyńskiego.
– Mogła służyć jako karawan – mówi Rafał Żytyniec, dyrektor Muzeum Historycznego w Ełku. – Kareta typu plauka to czterokołowy pojazd zaprzęgowy w kształcie prostopadłościanu. Ten typ powozu rozpowszechnił się wśród polskich wyższych warstw społecznych w XVII wieku. Początkowo pudło zawieszane było na rzemiennych pasach, podobnie jak w kolebkach. W XVIII wieku do użytku weszły resory. Duże karety nazywano landarami od niemieckiego miasta Landau in der Pfalz, słynącego z wyrobu pojazdów konnych. Pojazd zazwyczaj był używany na wsiach przez zamożniejszych gospodarzy i księży. W Wielkopolsce pojazd określany był mianem budy lub plewagi. Plauka to kareta typowa dla terenów Śląska Cieszyńskiego. Swą nazwę zawdzięcza zadaszeniu nad kozłem, ze sztywną budą krytą skórą, z kozłem umieszczonym pod dachem. Nasz pojazd pochodzi z końca XIX wieku i zachowane ma wszystkie części konstrukcyjne podwozia oraz nadwozie. Egzemplarz ma zachowaną oryginalną tapicerkę wnętrza jak i kozła (oprócz materacyka) oraz fartuch stangrecki, a także oryginalne zaczepy.
Kareta została odnowiona. Było to możliwe dzięki dofinansowaniu w wysokości 204 tys. zł ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych 2020”.
– Konserwacja miała charakter zachowawczy i została przeprowadzona w taki sposób, by w minimalnym stopniu ingerować w substancję zabytku – mówi Przemysław Gorek, konserwator. – Podczas prac dochowano jak największej staranności, by zachować substancję zabytkową, w szczególności konserwując tapicerkę i przeprowadzając renowację pojazdu. Konserwacja obejmowała elementy drewniane, metalowe, ze skóry naturalnej, imitujących skórę oraz tkaniny stanowiące element wykończenia karety.
Teraz kareta jest dostępna dla zwiedzających ełckie Muzeum Historyczne.